نام پول جدید ایران چیست؟، جزئیات
به گزارش سنج نیوز، با آغاز تغییر واحد پول ملی و حذف صفرها، مردم منتظرند ببینند عاقبت اسکناس های آینده با نام «تومان» منتشر می شوند یا «ریال».
به گزارش سنج نیوز به نقل از خبر آنلاین، تصمیم دولت و مجلس برای حذف چهار صفر از پول ملی بار دیگر تغییر واحد پولی کشور را بر سر زبان ها انداخته و به نظر می آید بر خلاف دفعات گذشته، این دفعه بر سر آن یک توافق نانوشته به وجود آمده و باید در ماههای آتی با صفرهای اسکناس ها خداحافظی کرد؛ اما مساله اصلی این است که واحد پولی آینده کشور چه خواهد بود؛ ریال یا تومان؟
ایرنا نوشت: ۱۲ مرداد ماه کمیسیون اقتصادی مجلس در جریان بررسی لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی که از دولت دوازدهم در مجلس رسوب کرده است، به حذف چهار صفر از پول ملی رای مثبت داد اما واحد پول کشور را همچنان ریال و واحد پول خردتر را قِران تعیین کرد.
در همین حال، ۱۹ مرداد، فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت اعلام نمود که مبحث حذف چهار صفر از واحد پول ملی کشور در جلسه هیئت دولت به تصویب رسید و به این ترتیب، تومان و قِران واحد پول ملی خواهد شد. البته روند تغییر واحد پول ملی زمانبر خواهد بود و برای مدتی از دو واحد پول استفاده خواهد شد.
چرا لایحه ۶ سال خاک خورد؟
آن چه در کمیسیون اقتصادی تصویب گردید، لایحه دولت دوازدهم یعنی اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی بود که در مجلس دهم مصوب شد اما به سبب ایرادات شورای نگهبان به مجلس برگشت خورده بود؛ این لایحه جدیدی از طرف دولت فعلی نبود بلکه مصوبه مجلس دهم اعاده شده از طرف شورای نگهبان بود که نه در مجلس یازدهم و نه در دولت سیزدهم این لایحه پس از بازگشت از طرف شورای نگهبان، به جریان نیفتاده بود.
حالا چرا این لایحه پس از ۶ سال باردیگر به جریان بررسی افتاده است، دلایلی خاصی دارد که میتوان گفت، در ماه های اخیر، دولت و بطور مشخص بانک مرکزی بسیار پیگیر به جریان افتادن این لایحه شده بود و با آنکه مرسوم نیست لوایح اعاده شده از طرف شورای نگهبان که در صحن تصویب شده اند، در کمیسیون ها به رای گذاشته شوند، اما در کمیسیون اقتصادی بار دیگر این لایحه را به رای گذاشته شد تا بعد از تصویب در این کمیسیون، باردیگر آن به جریان بیافتد.
باید تصریح کرد که این وقتی لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی در مجلس مصوب شد و به شورای نگهبان رفت، هنوز قانون مربوطه در نظام بانکی کشور نافذ بود اما در مجلس یازدهم قانون بانک مرکزی جایگزین قانون پولی و بانکی شد و بنابراین خیلی از مواردی که در این لایحه وجود داشت، در قانون بانک مرکزی حذف یا لغو شدند.
آنطور که گفته شده در مصوبه کمیسیون اقتصادی مجلس عنوان تومان برای پول ملی جدید (بعد از حذف ۴ صفر) حذف شده و نام ریال برای پول ملی باقیمانده است اما بررسی های ایرنا نشان میدهد که بانک مرکزی بر تغییر واحد پولی از ریال به تومان اصرار دارد.
گفته می شود که این لایحه را دولت سیزدهم قصد داشت که از مجلس بازپس بگیرد اما بانک مرکزی اصرار بر اجرای آن داشت بنابراین در مجلس راکد ماند و البته بانک مرکزی آنرا ضروری می داند و خواهان به جریان افتادن باردیگر ان در کمیسیون اقتصادی و صحن مجلس شد.
حالا این که نام واحد پول ملی چه باشد، اختلاف نظر وجود دارد برخی بر این اعتقادند که اگر همان ریال باشد، مردم که از قبل از انقلاب تلاش داشتند یک صفر پول ها را در محاوره حذف نمایند و واحد را به تومان بیان کنند، این دفعه هم اگر ریال نام واحد پول باشد، یک صفر آنرا هم حذف خواهند کرد و به طور غیر رسمی ۵ صفر از واحد پول کم خواهد شد ولی بانک مرکزی اصرار دارد به جهت اینکه هم در جامعه این تومان موضوعی جا افتاده است و هم این که با حذف بیشتر صفرها تورم خرد ایجاد می شود، واحد پول همان تومان باشد تا هم مورد پذیرش بیشتر جامعه قرار گیرد و هم از تورم به وجود آمده به سبب گردن کردن اعداد جلوگیری شود.
این که گفته می شود هدف اصلی از حذف چهار صفر و اصلاح نظام پولی، دستگاه های متولی بدنبال کنترل تورم هستند هم موضوعی فرعی است ولی اصل ماجرا این است که آرایه پولی کشور به هم ریخته و نهادهای ناظر و اقتصادی کشور بدنبال سامان دادن به این وضعیت هستند.
از جایگزینی پول تا اصلاح نظام پرداخت الکترونیک
بر طبق آمار بانک مرکزی حدود ۱۰ میلیون و ۴۰۰ هزار قطعه اسکناس در کشور وجود دارد که به نظر می آید برای جایگزینی پول های جدید زمانی حدود سه سال زمان ببرد که اسکناس های جدید جایگزین اسکنانس های قدیمی شود.
در این بازه بطور قطع موضوع هایی مانند خریدهای خرد که مبالغ بسیار کمی را در بر می گیرند هم وجود دارد که بانک مرکزی بدنبال اصلاحیاتی در نظام های پرداخت الکترونیکی است تا این پرداخت های اینچنینی مانند پوزهای فروشگاهی، اعشار را هم بتوانند تشخیص داده و بخوانند.
گویی در اواخر سال حذف صفر از پول ملی کلید بخورد و برای اجرای ان بازه ای سه ساله تعریف شود تا بتوان به اهداف مورد نظر دست یافت.
سابقه طرح حذف صفر از پول ملی
سابقه ایده حذف صفر از پول ملی سه دهه قدمت دارد؛ در زمان ریاست طهماسب مظاهری بر بانک مرکزی در سال ۱۳۷۲ برای اولین بار حذف سه صفر از پول ایران شروع شد ولی به علل مختلف روند بررسی متوقف گردید. وی بعدها در دفاع از برنامه حذف صفر از پول ملی، آنرا اقدامی معقول دانسته و اظهار داشته بود: اگر آن زمان این اقدام را انجام می دادیم، نتایج مثبتی داشت و حتی ایران چک ۵۰ هزار تومانی را چاپ کردیم که عدد ۵۰ آن درشت بود، اما صفرهای آنرا کمرنگ و کوچک قرار دادیم.
در دولت دهم هم زمزمه های حذف صفر از پول ملی شنیده شد؛ سیدشمس الدین حسینی که در آن زمان وزارت امور اقتصادی و دارایی را عهده دار بود، در این زمینه گفته است: همه ما با این کار موافق بودیم. من همیشه تاکید داشتم این کار باید در زمان مناسب صورت گیرد. این طرح به عنوان یکی از هفت محور طرح تحول اقتصادی دولت بود اما به هیچ عنوان از وزنی مشابه با سایر محورها برخوردار نبود.
وی در عین حال حذف ۳ صفر در اقتصاد را یک اصلاح ساختاری و محتوایی نمی دانست و در این زمینه اظهار داشته بود: برخی معتقد بودند اجرای این طرح احتیاجی به قانون ندارد. اما اقدامات لازم انجام و پیش نویسی تهیه شد که به سر انجام نرسید؛ در مورد زمان اجرای این طرح مردد بودم اما در مجموع به این نتیجه رسیدم که این کار باید صورت گیرد.
حسینی در رابطه با علت اجرا نشدن این طرح اظهار داشته بود: در سالهای ۹۰ و ۸۹ به رغم اجرای هدفمندی، رشد اقتصادی مناسبی داشتیم، اما با تلاطم هایی که بعد از اوج گیری تحریم ها در سال ۹۱ در اقتصاد کشور بوجود آمد، در اصل دیگر این طرح موضوعیت نداشت. چونکه اجرای چنین طرح هایی نیازمند فضایی آرام در اقتصاد کشور است.
دستاوردهای اجتماعی حذف صفر از پول ملی
برمبنای بررسی های صورت گرفته، یکی از کارکردهای پول از جنبه اجتماعی هویت بخشی ملی به شهروندان است؛ حذف صفر از پول ملی می تواند این جنبه را تقویت کند. هزینه های فیزیکی حمل و نقل اسکناس و مسکوک و ریسک سرقت با اجرای این سیاست کاهش پیدا می کند و کارآیی خدماتی مانند ثبت سوابق مالی و حسابداری بهبود پیدا می کند.
همینطور با این اقدام کارآیی برخی خدمات ارائه شده در حوزه پرداخت مانند دستگاه های خودپرداز و یا استفاده از دستگاه های فروش خودکار با بی ارزش شدن واحد پول مبتلا به اختلال می شود. اصلاح نسبت اسکناس به مسکوک یکی دیگر از تبعات مثبت اجرای این سیاست است.
این نکته از آن جهت اهمیت دارد که هم اکنون در ایران این نسبت بالا است و بالا بودن اسکناس معادل با افزایش هزینه های امحا و جایگزینی پول جدید است.
البته اجرای این سیاست هزینه هایی هم بدنبال دارد که هزینه تولید و انتشار اسکناس و مسکوک جدید و امحای اسکناس و مسکوک قدیمی مهم ترین آنست. بعلاوه، هزینه آموزش عمومی و تبلیغات، هزینه در ارتباط با تغییر نرم افزارها و ابزارهای حسابداری و هزینه لیست بها را میتوان از هزینه های اجرای سیاست اصلاح واحد پولی برشمرد.
گردکردن قیمتها به سوی بالا پس از اصلاح واحد پولی می تواند اثر تورمی به همراه داشته باشد؛ یا این که اجرای چنین سیاست اصلاحی باتوجه به ابعاد وسیعی که دارد، می تواند بصورت کوتاه مدت نااطمینانی و بی ثباتی را در اقتصاد را افزایش دهد.
ازاین رو کشورها برای اجرا کردن یا نکردن سیاست حذف صفر از پول ملی باید مزایا، هزینه ها و چالش های اجرای این سیاست را با هم ببینند. چونکه اجرا نامناسب این سیاست تنها سبب تحمیل هزینه های این سیاست خواهد شد.
تورم بالا در اقتصاد ایران و لزوم های انکار ناپذیر
باآنکه اقتصاد ایران طی دهه های اخیر با وجود بروز شوک های مختلف تورمی و ارزی، گرفتار اَبَرتورم نشده اما متوسط کاهش ارزش پول ملی در مقابل دلار آمریکا (رشد نرخ ارز) طی سه دهه اخیر برابر ۲۰.۲ درصد بوده است. همینطور متوسط کاهش ارزش پول ملی از سال ۱۳۹۰ (که با دو دوره تحریم شدید اقتصادی مواجه بوده ایم) برابر ۳۷.۲ درصد و طی دوره تحریم های شدید اقتصادی اخیر (از سال ۱۳۹۷) برابر ۵۹.۹ درصد بوده است یعنی تجربه چند دهه نرخ تورم بالا سبب شده تا ارزش یک ریال به عنوان واحد پول ملی بسیار تقلیل یابد.
با آنکه برای پیشگیری از ادامه روند تنزل ارزش پول ملی باید مشکلات ساختاری منتج به تورم بالا و جهش های ارزی برطرف شود، اما در کنار این اقدامات بنیادی، اصلاح واحد پول ملی بصورت حذف صفر از واحد پولی ضرورتی انکار ناپذیر است و در این راستا، مهم ترین شرط موفقیت سیاست اصلاح واحد پول ملی، ثبات نسبی محیط اقتصاد کلان در امتداد اطمینان از عدم بروز اَبَرتورم در آینده نزدیک است.
پژوهشکده پولی و بانکی هم در گزارشی به بررسی این مساله پرداخته و اعتقاد دارد تورم بالا در چند دهه اخیر سبب شده ارزش ریال به شدت کاهش پیدا کند و رابطه های برابری ارزش ریال با ارزهای خارجی بگونه ای باشد که به عنوان ارزانترین ارز شناخته شود.
بر طبق این گزارش باآنکه اصلاح واحد پول ملی بطور مستقیم آثار مثبت و منفی اقتصادی ندارد، اما بواسطه اثرگذاری بر انتظارات می تواند، اثرات حقیقی داشته باشد.
کارشناسان براین باورند که مزیت اصلی سیاست اصلاح واحد پولی، القای رویکرد تضمین اعتبار برای پول ملی است و معتقدند: زمانیکه رویکرد مردم این باشد که سیاستگذار بدنبال تقویت پول ملی است، انتظارات تورمی کنترل می شود. تثبیت حاکمیت در حوزه پولی یکی دیگر از نتایج مثبت این سیاست است. این سیاست می تواند روند جایگزینی پول ملی با ارزهای خارجی را تغییر دهد.
به اجمال، چرا لایحه ۶ سال خاک خورد؟ آنچه در کمیسیون اقتصادی تصویب گردید، لایحه دولت دوازدهم یعنی اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی بود که در مجلس دهم مصوب شد اما به جهت ایرادات شورای نگهبان به مجلس برگشت خورده بود؛ این لایحه جدیدی از جانب دولت فعلی نبود بلکه مصوبه مجلس دهم اعاده شده از جانب شورای نگهبان بود که نه در مجلس یازدهم و نه در دولت سیزدهم این لایحه بعد از بازگشت از جانب شورای نگهبان، به جریان نیفتاده بود. حالا چرا این لایحه بعد از ۶ سال دوباره به جریان بررسی افتاده است، دلایلی خاصی دارد که میتوان گفت، در ماه های اخیر، دولت و به طور مشخص بانک مرکزی بسیار پیگیر به جریان افتادن این لایحه شده بود و با آنکه مرسوم نیست لوایح اعاده شده از جانب شورای نگهبان که در صحن تصویب شده اند، در کمیسیون ها به رای گذاشته شوند، اما در کمیسیون اقتصادی بار دیگر این لایحه را به رای گذاشته شد تا پس از تصویب در این کمیسیون، دوباره آن به جریان بیافتد. حالا اینکه نام واحد پول ملی چه باشد، اختلاف نظر وجود دارد برخی بر این اعتقادند که اگر همان ریال باشد، مردم که از پیش از انقلاب تلاش داشتند یک صفر پول ها را در محاوره حذف نمایند و واحد را به تومان بیان کنند، این دفعه هم اگر ریال نام واحد پول باشد، یک صفر آن را هم حذف خواهند کرد و بطور غیر رسمی ۵ صفر از واحد پول کم خواهد شد ولی بانک مرکزی اصرار دارد به جهت این که هم در جامعه این تومان موضوعی جا افتاده است و هم اینکه با حذف بیشتر صفرها تورم خرد ایجاد می شود، واحد پول همان تومان باشد تا هم مورد پذیرش بیشتر جامعه قرار گیرد و هم از تورم بوجود آمده به جهت گردن کردن اعداد جلوگیری شود.
منبع: sanjnews.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب